Dawne podatki, które przyprawiały o ból głowy. Dzisiaj to nie do pomyślenia!

Dawne podatki, które nie dawały wytchnienia

W naszej zjednoczonej Europie istnieje długa historia opłat oraz podatków, które były nakładane na mieszkańców przez różne okresy historyczne. Niejednolity i zagmatwany system podatków utrzymał się w praktyce do okresu międzywojennego. Niektóre relikty dawnych praw fiskalnych przetrwały do lat po II wojnie światowej. Najczęściej wiązało się to z przywilejami wynikającymi z arystokratycznego pochodzenia. Oto kilka przykładów dawnych opłat oraz podatków, które funkcjonowały (wybrane) jeszcze pod koniec XIX wieku:

• Cło i myto. W średniowieczu cło było powszechnym źródłem dochodów dla państw i monarchii. Handlarze musieli płacić cło za przewożone towary przez granice. Myto natomiast to opłata pobierana za korzystanie z dróg, mostów, czy przepraw promowych.
• Dziesięcina. W średniowieczu i w okresie późniejszym, duchowieństwo często pobierało dziesięcinę, czyli dziesięć procent dochodu lub plonów od ludności.
• Podatek od majątku. W różnych okresach historycznych wprowadzano podatki od posiadanych ziem, domów czy innych form majątku.
• Podatek od dochodów. Koncepcja opodatkowania dochodów zyskiwała na popularności w XIX i XX wieku. Podatki od dochodów miały różne formy, w tym progresywne stawki, które zwiększały się wraz ze wzrostem dochodu.
• Podatek od spadków i darowizn. W niektórych okresach istniał podatek od spadków (czyli majątku pozostawionego przez zmarłego) oraz od darowizn.
• Podatek od luksusu. W niektórych przypadkach wprowadzano podatek od luksusowych produktów, takich jak drogie ubrania, biżuteria czy luksusowe pojazdy.
• Podatek od soli. W wielu krajach podatek od soli był ważnym źródłem dochodu dla państwa. W niektórych miejscach soli nie tylko opodatkowywano, ale też kontrolowano państwowe zasoby soli.
• Podatek od paliw (XIX wiek). Wraz z rozwojem motoryzacji wprowadzano podatki od paliw, aby uzyskać dodatkowe środki na utrzymanie dróg czy wsparcie dla transportu publicznego.

Chłopi zawsze mieli najciężej

W różnych epokach historycznych, zwłaszcza w średniowieczu i nowożytności, chłopi byli często obciążani różnymi opłatami oraz powinnościami (serwituty) względem panujących warstw społecznych, w tym właścicieli ziemskich (ziemianin - dziedzic). Oto kilka przykładów opłat i powinności, które ciążyły na chłopach:

• Świadczenia pańszczyźniane. Chłopi byli zobowiązani do świadczenia pracy na rzecz swojego właściciela ziemi (pana) przez określoną liczbę dni w roku. Praca ta obejmowała prace polowe, naprawy dróg, czy inne prace na rzecz dóbr ziemi.
• Opłaty czynszowe. Chłopi często płacili czynsz w formie naturalnej, czyli części swoich zbiorów rolno-towarowych, które musieli przekazać właścicielowi ziemskiemu. Czynsze mogły obejmować także inne formy płatności, np. w postaci drobiu, jajek czy produktów rzemieślniczych.
• Prawo pierwszej nocy. W niektórych miejscach chłopi byli zobowiązani do oddania swojej córki właścicielowi ziemskiemu na pierwszą noc po ślubie. Chociaż w praktyce nie było to powszechne, to taki zwyczaj był czasami narzucany przez władców lub właścicieli ziemskich.
• Podatek m.in. od młyna. Chłopi byli czasami zobowiązani do korzystania z młyna należącego do pana ziemi, za co płacili odpowiednie opłaty. W niektórych przypadkach chłopi nie mieli prawa korzystać z innych młynów.
• Podatki kościelne. Duchowieństwo mogło pobierać różne opłaty od chłopów, takie jak dziesięcina czy inne składki mające na celu wsparcie kościoła.
• Opłaty za korzystanie z ziemi. Chłopi byli zobowiązani do płacenia opłat za korzystanie z ziemi, której byli użytkownikami. Właściciele ziemscy mieli prawo ustalać te opłaty według własnego uznania.
• Świadczenia w czasie wojen. W czasie wojen chłopi często musieli dostarczać wojsku jedzenie i inne środki niezbędne do prowadzenia wojny.

Opłaty oraz powinności chłopów różniły się w zależności od regionu, czasu i konkretnych warunków społeczno-ekonomicznych panujących w danym okresie. Warto zaznaczyć, że te opłaty były często uważane za ciężkie i sprawiały, że chłopi byli niemal całkowicie zależni od swoich panów ziemiańskich. Wraz z upływem czasu i zmianami społeczno-cywilizacyjnymi, wiele z tych opłat zostało zreformowanych lub całkowicie zniesionych.