Niektóre z dawnych zwyczajów przetrwały do dziś
Na Kujawach i Pomorzu okres poprzedzający Boże Narodzenie był czasem intensywnych przygotowań, zarówno duchowych, jak i praktycznych. Gospodarze dbali o porządek w domu i obejściu, wierząc, że czystość przyciąga błogosławieństwo na nadchodzący rok. W domach rozkładano słomę i siano – symboliczne nawiązanie do miejsca narodzin Jezusa. Już w tym czasie panowała podniosła atmosfera, a każdy szczegół miał swoje znaczenie.
Najważniejsza wieczerza wigilijna
Wieczerza wigilijna była najważniejszym momentem świąt. Stół przykrywano białym obrusem, pod którym umieszczano siano, a na nim stawiano tradycyjne potrawy z lokalnych składników, takie jak śledzie, kapusta czy kluski z makiem. Przed rozpoczęciem wieczerzy dzielono się opłatkiem, co symbolizowało pojednanie i zgodę. Wierzono, że wigilijny wieczór sprzyja wróżbom – obserwowano pogodę, zachowanie zwierząt i wyciągano źdźbła siana spod obrusa, co miało przepowiadać przyszłość.
Zwyczaje ludowe
Po zmroku młodzież wędrowała od domu do domu, śpiewając kolędy i odgrywając scenki jasełkowe. W regionie Pomorza szczególnie popularne były postaci zwierząt, takie jak tur czy koza, które pojawiały się w orszaku kolędników. Składane przez nich życzenia miały zapewnić gospodarzom pomyślność i dobre plony, za co byli obdarowywani drobnymi podarunkami.
Czas świętowania był istotny
Pierwszy dzień świąt był przeznaczony na odpoczynek w gronie najbliższych i unikanie pracy, co miało przynieść spokój w nadchodzącym roku. Drugi dzień, święto św. Szczepana, wypełniały odwiedziny, wspólne zabawy i kuligi, które jednoczyły społeczność. Tradycje te podkreślały znaczenie więzi rodzinnych i sąsiedzkich w życiu codziennym.
Dziś wiele z tych zwyczajów zanikło, ale ich ślad wciąż można odnaleźć w regionalnych opowieściach i festiwalach ludowych, które przypominają o bogactwie kultury Kujaw i Pomorza.