Największy radioteleskop w Europie Środkowej może przestać działać - alarmują naukowcy. Jest w Piwnicach pod Toruniem

• Największy radioteleskop w Europie Środkowej, kluczowy dla globalnych badań, zagrożony jest brakiem finansowania.
• Wniosek o dofinansowanie został odrzucony, mimo pozytywnej oceny, a przyszłość instrumentu jest niepewna.
• Politycy zapewniają o znalezieniu środków.

Największy radioteleskop w Europie Środkowej może przestać działać?

Największy radioteleskop w Europie Środkowej może przestać działać – alarmują naukowcy. Ministerstwo uspokaja, że pieniądze się znajdą, ale na razie wniosek o dofinansowanie urządzenia został odrzucony.

- Od razu złożyliśmy odwołanie od tej decyzji - mówi Krzysztof Katarzyński, dyrektor Instytutu Astronomii UMK. - Czekamy na odpowiedź, mam nadzieję pozytywną. Myślę, że mamy bardzo dobre podstawy do tego, aby takie finansowanie dostać - dodaje.

Dlaczego wniosek o dofinansowanie w wysokości ok. 2 mln zł na 3 lata przepadł i teraz pozostało odwołanie?

- Uzasadnienie jest takie, że na liście rankingowej wniosków znalazł się niżej niż te wnioski, które zostały zakwalifikowane do finansowania. Czyli po prostu wygląda na to, że nie wystarczyło funduszy dla wszystkich. Pomimo tego, że wniosek został bardzo dobrze oceniony przez recenzenta, właściwie nie ma żadnej krytycznej uwagi - mówi Krzysztof Katarzyński.

Radioteleskop w Piwnicach to instrument, który jest efektem pracy blisko 70-letniej pokoleń naukowców i inżynierów.

- To nie jest instrument, który się tu pojawił nie wiadomo jak, nie wiadomo skąd. To jest RT4, czyli radioteleskop czwarty w obserwatorium, czwarty taki instrument zbudowany. One były stopniowo coraz większe, coraz lepsze i coraz doskonalsze. Ten co prawda był zbudowany i pracuje już 30 lat, ale to jest cały czas nowoczesny instrument. On współpracuje z innymi podobnymi takimi instrumentami na całym świecie. W związku z tym, żeby być kompatybilny z tymi innymi instrumentami, musi spełniać najwyższe wymagania, najwyższe normy. Dlatego cały czas jest modernizowany, unowocześniany i jest to ważna sieć tak zwanej europejskiej sieci interferometrycznej, chociaż ja zawsze powtarzam, że ta sieć to właściwie z nazwy jest europejska, ponieważ w tej sieci są radioteleskopy z Chin, z Japonii z Korei z RPA, więc to jest właściwie sieć globalna - wyjaśnia Krzysztof Katarzyński.

Jak działa radioteleskop w Piwnicach?

Wspomniana sieć pozwala naukowcom tworzyć wirtualny radioteleskop o rozmiarach mniej więcej kuli ziemskiej, dzięki czemu mogą uzyskiwać bardzo dobre, bardzo szczegółowe obrazy badanych obiektów.

- Mówienie, że ten instrument zostanie zamknięty, to trochę przesada. Trzeba pamiętać, że w tej chwili to jest instrument, który pracuje 24 godziny na dobę przez 7 dni w tygodniu z wyłączeniem świąt. Natomiast przy braku finansowania ta aktywność obserwacyjna musiałaby być naprawdę bardzo mocno ograniczona - mówi Krzysztof Katarzyński.

Radioteleskop to urządzenie, które znajduje się kilkaset metrów od głównego budynku obserwatorium, gdzie mieści się tak zwana sterownia tego instrumentu i gdzie siedzi osoba, która kontroluje pracę tego instrumentu. Cały czas nieprzerwanie trwają obserwacje. Dane są przesyłane z radioteleskopu w formie surowej, analitycznej. Odpowiednie urządzenia przerabiają te dane na dane zrozumiałe dla komputerów.

RT 4 działa w Toruniu od 1994 roku. Służy m.in. do badań odległych galaktyk, poszukuje układów planetarnych, śledzi ruch gwiazd.

Włodzimierz Czarzasty uspokaja, że finansowanie się znajdzie

Politycy uspokajają, że losy radioteleskopu nie są wcale malowane w tak ciemnych barwach. Wicemarszałek Sejmu, lider Lewicy Włodzimierz Czarzasty, zapewnia, że finansowanie dla radioteleskopu się znajdzie.

- Z tego, co wiem, nic nie zostanie wyłączone. Rozmawiałem dzisiaj z panem ministrem Kulaskiem. Myślę, że to wszystko szybko zostanie i opanowane i zostanie podana informacja w tej sprawie - zapowiada Czarzasty.

Źródło: Największy radioteleskop w Europie Środkowej może przestać działać - alarmują naukowcy. Jest w Piwnicach pod Toruniem